Köməkçireproduktiv üsulların (YÜT) ilk illərində yeganə məqsəd hamiləliyə nail olmaq ikən, çoxlu hamiləliklərdə yaşanan problemlər səbəbiylə günümüzün şərtlərində ən son məqsəd evə aparılacaq sağlam tək körpə olması olmuşdur. Bu vəziyyət ən yaxşı embrionları əldə etmək üçün ən uyğun gametlərin seçilməsini gündəmə gətirmişdir. Oosit(yumurta) hüceyrələrinin sayının məhdud olduğunu nəzərə alsaq, bütün seçim meyarları və üsulları ən yaxşı spermanın seçilməsinə yönəlmişdir. Bu mövzuda bir çox texnika ən yaxşı embrionu meydana gətirəcək mükəmməl spermanın seçilməsinə əsaslanır. Son illərdə aşkar edilən nəticələrə görə, spermatozoidlərin morfoloji qüsurları haqqında məlumatın olmaması YÜT nəticələrinə mənfitəsir göstərir. İstifadə olunan spermanın daha ətraflı müayinə edilməsi bizə daha çox məlumat verərək hədəfə çatmağı asanlaşdırmaqdadır.
Standart mikroinyeksiya (ICSI)tətbiqləri 400 dəfə böyüdülmə ilə həyata keçirilir. Bu böyütmə ilə spermanın ümumi morfoloji xüsusiyyətlərini (baş, boyun və quyruq quruluşu) aşkar etmək olar. Son illərdə inkişaf etdirilən obyektiv sistemlərlə 7200-12 000 (YÜKSƏK BÖYÜTMƏ ALTINDA SPERM SEÇİMİ – IMSI) arasında böyütmələrin təmin edilməsi bizə spermanın baş quruluşunda vakuol və kist əmələgəlmələrini müşahidə etmək imkanı verdi. Bu strukturların xüsusilə sperma nüvə bölgəsində yerləşməsi bizə sperma bütövlüyü haqqında məlumat verir və daha ətraflı seçim etməmizitəmin edir. IMSI-dən sonra seçilən sperma ilə alınan embrionları köçürərək %25-40 arasında daha yüksək gübrələmə, daha yaxşı embrion keyfiyyəti və daha yüksək hamiləlik nisbətləri ilə bağlı ilk nəticələr dərc edilmişdir. (Berkovitz 2006, Hazout 2007). Garolla tərəfindən 2008-ci ildə əldə edilən nəticələrə görə, sperma baş bölgəsində müşahidə edilən sperma DNT zədələnməsi və vakuol əmələgəlmələrinin mütənasibliyi bu texnikanın YÜT laboratoriyalarında ən təsirli şəkildə istifadəsini mümkün etmişdir.
YÜT tətbiqlərində DNT zədəsi olan spermadan istifadə edilməsi nəticəsində aşağı mayalanma, yaxşı embrion keyfiyyəti, hamiləlik və implantasiya nisbətləri müşahidə edilir, genetik qüsurlu körpələrə yüksək nisbətlərdə rast gəlinir və aşağı düşmə nisbətləri artır.Hüceyrə metabolizmasının pozulması və oksidləşdirici stress sperma DNT strukturunun bütövlüyünün qorunmasını çətinləşdirir və müxtəlif xəstəliklərə səbəb olur. Kişilərdə yaşlılıq, həddindən artıq siqaret çəkmək, hava çirkliliyi, uzun müddət cinsi əlaqədən qaçma, xayaların yüksək temperatur mühitinə və ya radiasiyaya məruz qalma kimi halların sperma DNT-sinin zədələnmə sürətini artırdığı müşahidə edilmişdir. Sperma DNT zədəsi 8%-dən az olarsa, yumurtaların DNT-si spermanın DNT strukturunda olan zədələri düzəldə bilər və sağlam körpə meydana gələ bilər. Lakin aparılan araşdırmalarda bu vəziyyətlərdə əmələ gələn embrionlarda və bunun nəticəsində doğulan siçanlarda böyümə anomaliyaları, vaxtından əvvəl qocalma, ağciyər və dəri şişlərinin əmələ gəlməsi müşahidə edilib. Bu səbəblə genetik məlumatın gələcək nəsillərə daha sağlam şəkildə ötürülməsinitəmin etmək üçün spermadakı DNT quruluşunun sağlam olması vacibdir.
Birinci mərhələdə, xüsusilə səbəbi bilinməyən sonsuzluq hallarında, 35 yaşdan yuxarı kişi xəstələrdə, ağır sperma sayı, hərəkətlilik və morfoloji problemləri olan xəstələrdə,təkrarimplantasiya uğursuzluğu və hamiləlik itkisi olan xəstə qrupunda, sperma parçalanması olan xəstələrdə , immaturasiya və anevloidiya, əvvəlki YÜT cəhdlərizamanı aşağı mayalanma, embrion inkişafı, hamiləlik və implantasiya nisbətləri olan xəstələrdə, IMSI, şübhəsiz ki, daha radikaltətbiq qabiliyyətinə malik olsa da,tezliklə onu bütün xəstələrə tətbiq etmək zərurəti yarana bilər.
Şərh yazın