Kişi sonsuzluğunun müalicəsi

Mövcud problemin səbəbi yalnız bir qisim sonsuz kişilərdə müəyyən edilə bilər. Bu səbəblərdən bəziləri bərpa edilsə də, məsələn, genetikadan qaynaqlanan problemlərdə sperma istehsalındakı səhvləri düzəltmək mümkün deyil. Bu halda yeganə alternativ mövcud meyarlardan istifadə edərək uşaq sahibi olmaq üçün effektiv üsulların tətbiqidir. Bəzi hallarda sperma istehsalınıtibbi və ya cərrahi müalicə ilə bərpa etmək mümkündür.

Tibbi müalicə

Hormonalterapiya: (İnsan xorionik gonadotropini (hCG), gonadotropinlər(FSH, HMG) və ya GnRH analoqları:

Hormonalterapiya xüsusilə orqanizmdə anadangəlmə hormon çatışmazlığı olan “hipoqonadotropik hipoqonadizm” olan xəstələrdə uğurlu olur.

FSH və LH stimullaşdırıcı hormonların çatışmazlığı xayalarda sperma və testosteron istehsalını qeyri-mümkün
etdiyindən, bu çatışmazlıq hCG, HMG və FSH kimi xaricdən idarə olunan hormonlarla düzəldilir.

Klomifen sitrat: Bu dərman hipotalamus səviyyəsində hərəkət edərək hormonal sistemi stimullaşdırır. Bu şəkildə testislərdən testosteron və sperma istehsalını artırması gözlənilir.

Antioksidantlar(vitamin E və C vitamini): Bu vitaminlərdən istifadənin əsas məqsədireaktiv oksigen radikallarının yaratdığızərərləri aradan qaldırmaqdır.

Karnitin: Karnitin normal şəraitdə epididimdə yüksək konsentrasiyada olan kimyəvi maddədir. Son tədqiqatlar göstərir ki, pəhrizə karnitinin əlavə edilməsi sperma hərəkətliliyini artırır. Bu mövzuda tədqiqatlar hələ də davam edir və bununla bağlı uğurlu nəticələrin əldə edilməsi gözlənilir.

Cərrahi müalicə

Varikosel əməliyyatı: Varikosel damar şəbəkəsinin panpiniform pleksus adlanan və arteriyalardan xayaya qan toplayan kistik böyüməsidir. Ən çox soltərəfdə görünür, lakin hərikitərəfdən də aşkar edilə bilər. Şişkinlik, sıxılma, həssaslıq və ağrıya səbəb ola bilər. Genişləmə səbəbiylə damarlarda qan axınının yavaşlaması xaya daxilində temperaturu artırır ki, bu da xayada sperma istehsalına mənfitəsir göstərir. Çox inkişaf etmiş bir səviyyəyə çatdıqda, hətta testis toxumasının tamamilə itirilməsinə səbəb ola bilər.

Bütün kişilərin təxminən 15% -ində müxtəlif dərəcələrdə varikosel var.

Bununla belə, varikoselin sonsuz kişilərin 40%-də aşkarlanması diqqət çəkir. Bu vəziyyət varikoselin sonsuzluğa nə qədər səbəb olduğu sualını gündəmə gətirir. Ancaq varikosel əməliyyatından sonra kişilərin təxminən 40-70%-də sperma meyarları müsbət dəyişir. Ancaq bu müsbət dəyişikliyin sonsuzluq problemini nə dərəcədə həll edə biləcəyi çox mübahisəlidir. Bu məsələ uzun illərdir ki, yardımçıreproduktiv üsullarla maraqlanan uroloqlar və ginekoloqlar arasında müzakirə olunur. Uroloqlar varikosel əməliyyatının lehinə olan fikirləri dəstəkləyirlər, köməkçireproduktiv üsullarla maraqlanan həkimlərisə varikosel əməliyyatının yalnız bəzi yaxşı seçilmiş qruplarda faydalı olduğunu və bütün varikosel hallarının rutin əməliyyatının mənasız olduğunu iddia edirlər. Məsələn, azoospermik bir kişidə orta ağırlıqdakı varikosel üçün ediləcək bir əməliyyat demək olar ki, heç vaxt spontan hamiləliyin əldə oluna biləcəyi səviyyəyə sperma kriteriyasına çatmaz, lakin əməliyyat və əməliyyat sonrası yoxlamalarzamanı əhəmiyyətli dərəcədə vaxtitkisi yaradır.

Bu gün şikayətlərə səbəb olacaq dərəcəyə çatmış bir varikosel üzərində əməliyyat edilməsinin faydalı olacağı və əməliyyatın sonsuzluğa bir həll yolu olmadığı, daha çox şikayətləri aradan qaldırmaq və testislərdə yarana biləcək
xaya zədələrindən qorunmaq məqsədi daşıdığı mövzusunda fikir birliyi var. Əməliyyatın əsas mənfi cəhətləri, testis qan axınına təsir səbəbiylə sperma istehsalının pisləşməsi və bir müddət sonra varikoselin təkrarlanma riskləridir. Buna görə də, əməliyyat qərarı diqqətlə nəzərdən keçirilməlidir.

Kanallarda tıxanmaların cərrahi üsullarla açılması:

Müxtəlif səviyyələrdəki maneələr cərrahi üsullarla açıla və kanal yenidən patentləşdirilə bilər. Bu əməliyyatların müvəffəqiyyət qazanma şansı bloklanan kanalın səviyyəsi və tıxanma səbəbindən asılıdır. İnfeksiya və ya radiasiya nəticəsində yaranan zərərin düzəldilməsi hərzaman uğurlu olmur.

Azoospermik Kişilərdə Cərrahi yolla Sperma Alınması

MESA nədir?

Bəzi kişi xəstələrdə anadangəlmə və ya sonradan infeksiya və ya əməliyyat nəticəsində spermanın boşalmasına şərait yaradan kanallarda tıxanma ola bilər. Bu qrup xəstələrdə sperma əldə etmək üçün spermanın boşalmadan əvvəl saxlandığı epididim deyilən nahiyəyə mikroskop altında açıq cərrahi üsulla müdaxilə edilərək sperma alınması MESA adlanır.

PESA nədir?

PESA kanallarında tıxanma səbəbiylə çöldə sperma boşaldıla bilməyən xəstələrdə dəridən iynə ilə epididimə daxil edilərək sperma toplanması üsuludur.

TESA və ya PTSA nədir?

TESA və ya PTSA adlanan proses, xayaları doğumdan və ya daha sonra çıxarır.

Təsirli bir səbəbdən sperma istehsalı qeyri-kafi olan və sperma analizində sperma görünməyən xəstələrdə iynə ilə xayaya girilərək sperma alınır. Bundan əlavə, maneə səbəbiylə xaricə sperma boşaldıla bilməyən xəstələrdə, PESA ilə sperma tapılmadıqda, PTSA da tələb oluna bilər. Digər bir qrup xəstə sperma analizində sperma olmasına baxmayaraq, hərəkətli sperması olmayan xəstələrdir. PTSA bu qrup xəstələrə də tətbiq edilir.

TESE nədir?

TESE yuxarıda göstərilən üsullarla sperması olmayan xəstələrdə xayaların birbaşa cərrahi yolla açılması ilə alınan toxuma parçalarından sperma əldə edilməsi üsuludur. Xayadan toxuma nümunəsi alınarkən nəzərə alınmalı olan məqam,tək nahiyədən böyük birtoxuma çıxarmaqdansa, xəritəçəkmə üslubunda bir çox bölgədən daha kiçik parçalar götürülərək xayanın bir növ xəritəsinin yaradılmasıdır. Hal-hazırda mikrodiseksiya üsulu ilə mikroskop altında testis biopsiyası aparılır və sperma tapma şansı artır.

Mikro TESE, əməliyyat mikroskopu altında testisdən sperma axtarılması

Əməliyyatına verilən addır. 20-30 dəfə böyüdülərək əməliyyat mikroskopunda həyata keçirilən mikrocərrahiyyə əməliyyatıdır. Spermatozoidlərin əmələ gəldiyi xayadakı kapilyar borucuqları görmə, bu borular arasında böyümüşləri görmə və sperma ehtiva etmə ehtimalı olan bu borucuqları çıxararaq sperma tapma şansını artırma prinsipinə əsaslanan bir prosedurdur. Bu yolla daha aztoxuma çıxarılaraq daha çox sperma əldə edilə bilər və daha aztoxuma xayanın daha azzədələnməsi deməkdir ki, bu da xayanın daha yaxşı qorunması deməkdir. Mikro TESE üsulu ilə klinikamızda 55,5% sperma əldə etmək mümkündür. Eləcə də, köhnə klassik üsul TESE ilə sperması alına bilməyən xəstələrin təxminən %33-də bu üsulla sperma tapıla bilər. Beləliklə, artan sperma mövcudluğu əsasında, əvvəlkilərilə müqayisədə daha çox xəstə ata ola bilər